Hiện nay, phương pháp giáo dục Steiner đã và đang ngày càng được các phụ huynh tại Việt Nam quan tâm tìm hiểu. Vậy phương pháp giáo dục sớm này có những đặc điểm gì? Lợi ích của phương pháp giáo dục steiner đối với trẻ như thế nào? Trong bài viết hôm nay, Tạp Chí Giáo Dục sẽ giới thiệu chi tiết cho các bạn tham khảo!
Phương pháp giáo dục Steiner đang được đông bảo các bậc phụ huynh lựa chọn để dạy con ngay từ khi còn nhỏ. Nhưng có lẽ nhiều phụ huynh vẫn chưa thực sự hiểu rõ về phương pháp giáo dụ này như thế nào? Liệu nó có gì khác biệt so với các phương pháp giáo dục truyền thống hiện nay? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết cho các bạn tham khảo:
Phương pháp Steiner là gì?
Phương pháp Steiner hay còn được gọi là phương pháp Waldorf được phát triển bởi Rudolf Steiner Joseph Lorenz. Ông là một trong những nhà triết học, kiến trúc sư, nhà tư tưởng xã hội người Áo. Phương pháp giáo dục này đã được phổ biến khá sớm ở các nước nước Tây và trong những năm gần đây đang dần phổ biến tại Việt Nam.
Phương pháp giáo dục Steiner tập trung vào việc giúp các bé có thể học tập và tiếp thu thêm nhiều kiến thức bằng cách xây dựng một môi trường học hiệu quả. Nơi đó trẻ có thể tự do khám phá thế giới thông qua các hoạt động thực tiễn một cách hiệu quả nhất. Khi tham gia vào môi trường học tập này, trẻ sẽ được học thông qua các trò chơi mang tính tưởng tượng và tập trung vào trải nghiệm của chính bản thân mình. Mục tiêu của Steiner đó chính là giúp bé có những cảm giác và trải nghiệm tốt đẹp với thế giới xung quanh.
Khám phá triết lý giáo dục của Steiner
Theo các chuyên gia có kinh nghiệm giảng dạy phương pháp Steiner chia sẻ: phương pháp giáo dục này không quá tập trung vào truyền đạt kiến thức nền tảng. Hay hướng các em học sinh đến tinh thần cạnh tranh, thi đua trong học tập như giáo dục truyền thống. Mà phương pháp giáo dục này nhấn mạnh đến việc đặt tầm quan trọng vào ba yếu tố cơ bản của con người là: “Suy nghĩ – Cảm xúc – Ý chí”. Chính vì thế, triết lý giáo dục Steiner được thể hiện ở các yếu tố cốt lõi như sau:
- Nuôi dưỡng và phát triển trí tưởng tượng trong tâm hồn mỗi đứa trẻ.
- Giáo dục trẻ không dựa vào thành tích, không có sự phán xét hay không áp đặt uy quyền.
- Dạy trẻ không đánh giá con người thông qua thành công, địa vị, tiền bạc…
Chính nhờ triết lý này mà phương pháp giáo dục Steiner thật sự mang đến điều khác biệt. Phương pháp không chỉ giúp trẻ phát triển trí óc mà còn phát triển được cả tính cách, niềm đam mê và sự sáng tạo. Các môn học ở Steiner cũng rất đa dạng và phong phú. Nó giúp các bé “thoát” khỏi các môn chính thường thấy như khoa học, ngôn ngữ, toán học Steiner còn dạy thêm kịch nghệ, thủ công, hội họa, điêu khắc…
Xem thêm: Phương pháp giáo dục Reggio Emilia
Các đặc trưng của phương pháp giáo dục sớm cho trẻ Steiner
Để tìm hiểu sâu thêm về phương pháp giáo dục Steiner, chúng ta sẽ đi tìm hiểu những đặc trưng cơ bản sau đây:
Trẻ sẽ được chơi hoàn toàn
Theo phương châm giáo dục của Steine thì công việc chính của trẻ nhỏ trong 7 năm đầu đời là thích nghi, phát triển cơ thể và tìm hiểu thế giới xung quanh. Vì thế, các hoạt động chính của trẻ con trong giai đoạn này chỉ nên là chơi và khám phá thế giới xung quanh. Điều này sẽ giúp cho trẻ thực hiện được nhiều công việc trên thay vì học tập.
Nguyên nhân vì não bộ của trẻ trong giai đoạn này đang cần được bảo vệ tích cực để có thể phát triển một cách toàn diện nhất. Vì chỉ có như vậy, mới giúp cho não bộ của bạn thực hiện chức năng của mình một cách tốt nhất. Do đó, Steiner đã tập trung vào các hoạt động vui chơi, phát triển trí tưởng tượng. Bé sẽ hòa mình vào tự nhiên thay vì tiếp thu tri thức học thuật. Việc học chữ và các kiến thức cơ bản khác sẽ phải trì hoãn cho đến khi trẻ 7 tuổi. Thậm chí có khi trẻ lên đến lớp 3 mới biết đọc, biết viết cũng rất bình thường.
Bên cạnh đó, Steiner cũng đã kêu gọi người lớn không nên cho trẻ sử dụng các thiết bị số như tivi, điện thoại, iPad trong suốt quá trình nuôi dạy trẻ trong 7 năm đầu. Vì điều này sẽ không hề có lợi cho sự phát triển tự nhiên của trẻ.
Có nhiều các hoạt động lặp đi lặp lại
Ở các trường mầm non áp dụng Steiner, chúng ta thấy trong giờ học thường bao gồm các hoạt động lặp đi lặp lại hằng ngày như chơi tự do. Hay giờ học các môn nghệ thuật như: vẽ, làm mẫu, vui chơi ngoài chơi, các hoạt động thực hành như nấu nướng, dọn dẹp, làm vườn với nhiều hình thức đa dạng. Việc lặp đi lặp lại hằng ngày giúp trẻ có thể dự đoán được điều gì sắp xảy ra.
Một điểm đặc sắc của các trường áp dụng phương pháp giáo dục Steiner đó là nhấn mạnh các hoạt động ngoài trời. Mục đích chính của các hoạt động này đó là tăng trải nghiệm của trẻ với tự nhiên, thời tiết và mùa trong năm. Bên cạnh đó, các trường cũng hay tổ chức các lễ hội theo mùa, theo quý để trẻ có thêm nhiều ký ức thú vị.
Giáo viên là người hướng dẫn, làm gương
Trong lớp học của Steiner, trẻ nhỏ sẽ được học hỏi thông qua việc quan sát giáo viên làm. Với những trường lựa chọn phương pháp giáo dục này, trường học cũng được coi là như là ngôi nhà của các em học sinh. Nên giáo viên cũng sẽ đóng vai trò thực hiện các công việc như bố mẹ đó là: đọc truyện, khâu vá hay nấu nước. Bản thân trẻ sẽ học được cách thực hiện các công việc đó thông qua việc bắt chước theo giáo viên. Người thầy, người cô trong phương pháp giáo dục Steiner sẽ chính tấm gương cho trẻ noi theo. Chính vì thế, người giáo viên phải luôn bình tĩnh, nhẹ nhàng để xử lý mọi việc thấu mọi việc.
Sử dụng các món đồ chơi khuyến khích sáng tạo
Khác với các phương pháp Montessori hay Glenn Doman, những học cụ được thiết kế sẵn để phát triển một số tư duy cụ thể của trẻ, các đồ chơi của Steiner thường khá đơn giản, tự nhiên với mục tiêu giúp trẻ phát triển khả năng tưởng tượng.
Đồ chơi trong phương pháp giáo dục Steiner thường không có hình thù cụ thể. Đôi khi là một khúc gỗ cũng có thể là đồ chơi và trẻ có toàn quyền tưởng tượng xem nó sẽ là gì. Chính sự đơn giản và linh hoạt này lại giúp trẻ phát huy được toàn bộ khả năng sáng tạo của mình.
Chất liệu của trường mẫu giáo Steiner thường là những nguyên vật liệu tự nhiên, không có đồ chơi nhân tạo như nhựa. Theo Waldorf, vật liệu tự nhiên có thể nuôi dưỡng các giác quan và sự sống đang phát triển của trẻ. Những món đồ bằng nhựa, nylon hay bất cứ chất liệu tổng hợp nào đều là khoáng vật, tuy có hình thù nhưng không có sức sống, hơi ấm với trẻ.
Luôn chân thật và nhẹ nhàng với trẻ
Theo Steiner, trẻ em sẽ trải qua trạng thái mơ màng trong khoảng 7 năm đầu đời. Và mạnh nhất là khoảng trước 3 tuổi. Khi trong trạng thái này, trẻ sẽ chưa có ý thức về bản thân, về cái tôi của riêng mình. Và trẻ cũng như chưa có ý thức rõ rệt về thế giới xung quanh. Lúc này, trẻ sẽ thấy mình với mọi người và thế giới xung quanh là một.
Theo quan điểm của Steiner cho rằng trẻ nhỏ sẽ trải qua trạng thái mơ màng trong khoảng 7 năm đầu nhưng mạnh mẽ nhất là trước 3 tuổi. Khi ở trạng thái này, trẻ chưa có ý thức về bản thân, cái tôi, suy nghĩ của riêng mình cũng như chưa có ý thức rõ rệt về thế giới xung quanh. Trẻ cho rằng mình với mọi người và thế giới xung quanh là một.
Chính vì những lý do này mà Steiner đã kêu gọi các bạn hãy bảo vệ trạng thái mơ màng này của trẻ càng lâu càng tốt. Nhất là cho đến khi nó mất đi một cách tự nhiên. Và môi trường học tập do Steiner tạo ra cần có sự êm dịu từ âm thanh, màu sắc cho đến cách mọi người di chuyển và đối xử với trẻ.
Trong các trường mầm non ứng dụng phương pháp Steiner sẽ không có tivi, máy tính hay những bài hát thu sẵn được phát ra. Mọi âm thanh trong trường đều là do giáo viên và trẻ cùng nhau tạo nên từ những việc như: ca hát, kể chuyện. Nhờ vậy, trẻ sẽ có được một môi trường êm đềm, thân quen và yên ổn.
Những ưu điểm của phương pháp giáo dục steiner:
Hiện nay, phương pháp giáo dục Steiner đã và đang được rất nhiều nước trên thế giới áp dụng. Dưới đây là những ưu điểm của phương pháp này:
- Phương pháp giáo dục Steiner sẽ chống lại “bệnh thành tích” trong giáo dục : Các bậc cha mẹ vẫn thường ca cẩm chuyện giáo dục nước nhà. Hay nhiều cha mẹ vẫn lo lắng chuyện con mình phải ngày học, đêm học để trở thành những đứa trẻ khô khan, giáo điều. Hãy lựa chọn phương pháp Steiner. Phương pháp này có quan điểm giáo dục khác hoàn toàn với phương pháp giáo dục truyền thống. Trẻ được học tập theo phương pháp giáo dục Steiner thì sẽ được chú trọng vào 3 yếu tố cốt lõi của con người: Suy nghĩ – Cảm xúc – Ý chí.
- Học theo phương pháp giáo dục Steiner để trẻ luôn có đam mê riêng biệt: Phương pháp giáo dục Steiner quan niệm rằng mỗi đứa trẻ khi sinh ra đã có một ý chí riêng và mãnh liệt. Do đó, các bạn hãy để trẻ lớn lên với khát vọng, quyết tâm, ý chí của riêng từng trẻ. Gia đình hay nhà trường đóng vai trò là nơi nuôi dưỡng và phát triển ý chí đó bằng những hoạt động trải nghiệm mà thôi.
- Học theo Steiner là học với niềm vui : Một trong những điểm khác biệt lớn nhất của phương pháp giáo dục Steiner chính là việc khơi gợi sự sáng tạo và say mê có sẵn trong mỗi đứa trẻ. Phương pháp này sẽ không nhồi nhét kiến thức. Việc học với các bé là để gợi mở tư duy của trẻ chứ không phải học học để “làm vừa lòng” bố mẹ.
- Phương pháp giáo dục Steiner còn giúp nuôi dưỡng trí tưởng tượng cho trẻ: Triết lý giáo dục của phương pháp Steiner tập trung vào việc nuôi dưỡng trí tưởng tượng cho trẻ. Khi các trường áp dụng phương pháp này sẽ không áp đặt thành tích lẫn kết quả học tập. Các trường sẽ không đánh giá theo khuôn mẫu, các cô giáo cũng không phán xét học trò. Bên cạnh đó, khi học theo phương pháp Steiner thì một con người sẽ không được đánh giá qua sự thành công, tiền bạc hay địa vị.
- Nhà trường, thầy cô và bố mẹ chính là hình mẫu về chân – thiện – mỹ cho trẻ noi theo: Khi áp dụng theo phương pháp giáo dục Steiner các em học sinh sẽ học được thái độ sống và nhân cách từ chính những người thân quen như: thầy cô và bố mẹ. Họ cũng là chuẩn mực về đạo đức, hình thành nên lối sống cho trẻ khi trưởng thành.
- Các môn học ở phương pháp giáo dục Steiner đa dạng, phong phú : Với phương pháp giáo dục Steiner, các bạn sẽ không thấy có “môn học nào là môn chính, môn nào là môn phụ. Mà trẻ sẽ được học thêm rất nhiều điều hay ho khác nữa. Ví dụ ngoài môn Toán và khoa học thì trẻ còn được học thêm hội họa, kịch, điêu khắc…
Tham khảo thêm: So sánh Montessori và Steiner
Nội dung phương pháp giáo dục Steiner như thế nào?
Với phương pháp Steiner tùy vào từng giai đoạn phát triển của trẻ sẽ có một nội dung học tập khác nhau. Hiện nay, người ta chia làm 3 giai đoạn chính về phương pháp giáo dục Steiner như sau:
- Giai đoạn trẻ học mầm non : Đối với phương pháp giáo dục Steiner ở giai đoạn này, trẻ phải được sống như trong những câu chuyện cổ tích mà bố mẹ vẫn kể cho trẻ nghe mỗi ngày. Trẻ mầm non sẽ được vui chơi thoải mái và được hòa mình vào thiên nhiên. Trẻ sẽ không phải học những buổi học như giáo dục truyền thống đang dạy. Mà phương pháp giáo dục này sẽ nhấn mạnh việc phát triển trí tưởng tượng của trẻ. Vì thế cả gia đình, nhà trường không nên bắt trẻ học theo theo những chủ đề có sẵn. Và các bạn cũng không được kìm giữ sở thích hay hình thành ý thức phán xét nơi trẻ.
- Giai đoạn trẻ học tiểu học : Ở giai đoạn này, bé mới bắt đầu học thực sự nhưng là học trong cảm xúc thích thú, say mê chứ không phải học trong sự lo âu, sợ hãi. Theo phương pháp giáo dục Steiner thì dạy học ở cấp tiểu học phải tạo sự hứng khởi và nuôi dưỡng xúc cảm về môn học đó. Lúc này, trẻ sẽ học không chỉ bằng tư duy logic như các phương pháp khác, mà học bằng trải nghiệm, học bằng toàn bộ cơ thể và gắn với những điều tốt đẹp, nhằm đánh thức chân – thiện – mỹ trong mỗi đứa trẻ.
- Giai đoạn trẻ học trung học : Ở giai đoạn trung học do đã trải qua phương pháp giáo dục Steiner ở hai cấp trước đó. Nên trẻ đã có được một nền tảng vững chắc hơn. Ở cấp học này bên cạnh việc tư duy logic, trừu tượng trẻ còn được rèn luyện thêm tư duy phản biện. Và theo đánh giá của các nhà giáo dục thì ở giai đoạn này trình độ của trẻ đã tiệm cận mức chuyên nghiệp.
Tạm kết:
Phương pháp giáo dục Steiner là một trong phương pháp giáo dục trẻ trong những năm đầu đời tập trung vào việc phát triển cho trẻ khả năng sáng tạo và tình yêu thiên nhiên với các hoạt động vui chơi và sự tự do khám phá thế giới xung quanh.
Các bài viết liên quan:
Trang trí lớp học theo phương pháp Reggio Emilia
