Phương thức biểu đạt là gì? Sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt

Date:

Khi học môn Ngữ Văn, học sinh sẽ được làm quen với rất nhiều phương thức biểu đạt trong các văn bản. Vậy phương thức biểu đạt là gì? Có những phương thức biểu đạt nào đang được sử dụng? Sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt sử dụng như thế nào? Trong bài viết dưới đây hãy cùng Tạp Chí Giáo Dục giải đáp chi tiết thắc mắc này nhé!

Phương thức biểu đạt là gì?

Phương thức biểu đạt là gì?

Phương thức biểu đạt hiểu một cách đơn giản chính là cách thức mà người viết muốn truyền tải thông điệp, thể hiện tâm tư, suy nghĩ và tình cảm đến với những người đang đọc tác phẩm của mình.

Trong một bài viết hoặc một tác phẩm văn học nghệ thuật, người ta thường có xu hướng kết hợp nhiều phương thức biểu đạt khác nhau. Điều này sẽ khiến cho tác giả có thể thể hiện ý đồ của mình một cách rõ ràng hơn đối với người đọc.

Xem thêm: Thao tác lập luận so sánh là gì?

Cách phân biệt phương thức biểu đạt trong văn bản hiện nay

Trên thực tế, việc xác định đúng phương thức biểu đạt được xem là một mảng kiến thức cự kỳ quan trọng trong hoạt động đọc – hiểu của học sinh khi học môn Ngữ Văn. Dưới đây là 6 loại phương thức biểu đạt cơ bản cho các bạn tham khảo:

Phương thức biểu đạt tự sự

Phương thức biểu đạt tự sự

Phương thức biểu đạt tự sự chính là việc dùng ngôn ngữ để kể về một chuỗi các sự việc này dẫn đến sự việc kia cuối cùng tạo thành một kết cục. Trong phương thức biểu đạt này, tác giả không chỉ chú trọng đến kể sự việc mà còn quan tâm đến việc khắc họa tính cách nhân vật. Và nêu lên các nhận thức sâu sắc, mới mẻ nhất về con người cũng như cuộc sống.

Phương thức biểu đạt tự sự thường được tìm thấy trong các văn bản như: tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện ngụ ngôn, truyện cổ tích…

Phương thức biểu đạt miêu tả

Phương thức biểu đạt miêu tả

Phương thức biểu đạt miêu tả chính là cách dùng ngôn ngữ làm cho người nghe, người đọc có thể hình dung được các sự vật, sự việc diễn ra trước mắt hay nhận biết được thế giới nội tâm xung quanh con người.

Đặc trưng của phương thức biểu đạt miêu tả đó chính là sử dụng linh hoạt các tính từ, động từ và các biện pháp tu từ. Điều này sẽ giúp cho bạn miêu tả chi tiết nhất hình dáng bên ngoài, thế giới nội tâm bên trong và tái hiện lại được các đặc điểm sự vật, sự việc một cách dễ dàng.

Phương thức biểu đạt miêu tả thường hay xuất hiện trong các đoạn văn tả người, tả phong cách, bút ký hay thơ…

Phương thức biểu đạt biểu cảm

Phương thức biểu đạt biểu cảm

Phương thức biểu đạt biểu cảm chính là cách sử dụng các từ ngữ để thể hiện thái độ, cảm xúc, tình cảm của người viết về những sự vật, sự việc được nói đến trong tác phẩm. Phương thức biểu đạt này thường xuất hiện trong rất nhiều tác phẩm giúp bộc lộ những cảm xúc, tâm tư và nguyện vọng của con người trong cuộc sống. Các loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt đó chính là: truyện ngắn, thơ ca, hò vè…

Ví dụ:

“Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than.”

Trích ca dao

Phương thức biểu đạt thuyết minh

Phương thức biểu đạt thuyết minh

Phương thức biểu đạt thuyết minh chính là cách tác giả giảng giải, giới thiệu về những kiến thức về sự vật, sự việc, hiện tượng hay nhân vật lịch sử nào đó. Từ đấy giúp mở rộng vốn kiến thức và sự hiểu biết cho con người về các sự vật, sự việc, hiện tượng đó.

Để nhận biết phương thức biểu đạt này, các bạn học sinh chỉ cần chú ý đến những câu văn chỉ đặc điểm riêng có thể nêu lên đặc điểm nổi bật của đối tượng để chúng ta có thể hiểu rõ hơn về đối tượng đang được nhắc đến.

Phương thức biểu đạt thuyết minh thường được sử dụng trong các văn bản thuyết minh như: thuyết minh về danh nhân văn hóa, thuyết minh về địa điểm du lịch, thuyết minh về các con vật, thuyết minh về cây cỏ…

Phương thức biểu đạt nghị luận

Phương thức biểu đạt nghị luận

Phương thức biểu đạt nghị luận chính là việc đưa ra ý kiến, đánh giá hay bàn luận trái, phải, đúng, sai về một sự vật, sự việc hay sự kiện nào đó. Thông qua việc sử dụng các dẫn chứng, luận điểm, luận cứ để có thể bày tỏ được quan điểm cá nhân để thuyết phục người đọc đồng tình với quan điểm của mình.

Để nhận biết được phương thức biểu này này người ta thường sử dụng các từ ngữ thể hiện thái độ, cảm xúc, tình cảm của người viết về sự vật, sự việc, nhân vật được nói đến trong tác phẩm.

Loại văn bản thường xuất hiện phương thức biểu đạt nghị luận bao gồm các loại văn nghị luận về một sự vật, hiện tượng, đời sống hay nghị luận về một tư tưởng đạo lí…

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ được sử dụng trong các văn bản giao tiếp giữa Nhà nước với Nhân dân, giữa các cơ quan nhà nước với nhau, giữa nước này với nước khác dựa trên cơ sở pháp lý.

Phương thức biểu đạt này thường không xuất hiện trong các đề đọc hiểu Ngữ Văn thông thường. Nó thường xuất hiện trong các loại văn bản như: Quy định, Nghị định, Thông tư, Báo cao, Đơn từ, các loại hợp đồng…

Tham khảo thêm: 6 thao tác lập luận trong Văn Học

Hướng dẫn lập sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt

Để có thể nắm được nhanh các kiến thức về phương thức biểu đạt, các bạn nên lập sơ đồ tư duy để hệ thống hóa kiến thức. Dưới đây, chúng tôi xin hướng dẫn các bạn cách lập sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt:

Hướng dẫn lập sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt

Bài tập thực hành tìm phương thức biểu đạt trong đoạn văn

Tìm phương thức biểu đoạn cho đoạn văn sau đây:

“Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám quen được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì.”

(Trích truyện cổ tích Tấm Cám)

Phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn văn này đó là tự sự. Cụ thể, ở đoạn văn trên tác giả đã kể lại sự việc dì ghẻ giao cho Tấm và Cám việc đi bắt tép. Và Tấm đã rất chăm chỉ bắt tép vì sợ dì mắng. Cặm cụi hết buổi Tấm đã bắt được cả giỏ đầy tôm lẫn tép còn Cám do ham chơi không bắt được con nào.

Hy vọng bài viết trên đây của Tạp Chí Giáo Dục đã giúp các bạn có thể hiểu phương thức biểu đạt là gì và biết cách lập sơ đồ tư duy phương thức biểu đạt chính xác nhất.

Share post:

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here