So sánh Montessori và Steiner | nên chọn phương pháp giáo dục nào?

Đối với mỗi bậc cha mẹ việc lựa chọn phương pháp nào để nuôi dạy con được xem là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Hiện nay, nhiều trường mầm non đã áp dụng cả hai phương pháp Steiner và Montessori. Vậy hai phương pháp này có đặc điểm gì? Trong bài viết hôm nay, Tạp Chí Giáo Dục sẽ so sánh Montessori và Steiner cho các bạn tham khảo nhé!

Cả hai phương pháp Montessori và Steiner hiện đang được đánh giá rất cao trong quá trình giáo dục sớm cho trẻ em. Tuy nhiên, 2 phương pháp này lại có cách giáo dục hoàn toàn khác nhau. Vậy nên lựa chọn phương pháp nào cho con thì hiệu quả? Tham khảo bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ so sánh Montessori và Steiner cho các bạn:

Những điểm giống nhau của 2 phương pháp giáo dục Montessori và Steiner:

Mặc dù 2 phương pháp này khác nhau về phương thức giáo dục nhưng chúng có rất nhiều điểm giống nhau như sau:

Sẽ giúp kích thích cho trẻ phát triển sức sáng tạo và nâng cao các tiềm lực về mặt xã hội.
Trẻ em sẽ được xác định là trung tâm của phương pháp giáo dục. Sự phát triển của trẻ sẽ mang tính sáng tạo, độc lập và tự chủ.
Giáo viên luôn đóng vai trò hướng dẫn, chỉ giúp trẻ khi cần thiết, tôn trọng lựa chọn của trẻ.
Để dạy cho bé các phương pháp này bạn cần rất cẩn thận, dịu dàng, nhỏ nhẹ và chuẩn mực để làm gương cho trẻ.
Trong 2 phương pháp giáo dục này, gia đình và nhà trường cùng xã hội được cho là kiềng ba chân, không tách rời.
Không thành tích, không thưởng phạt, không có sự thi đua cạnh tranh.
Học sinh sẽ được đánh giá qua các hoạt động hàng ngày và không thông qua các bài kiểm tra.

Những điểm khác nhau giữa 2 phương pháp giáo dục Montessori và Steiner

Dưới đây là những điểm khác biệt giữa 2 phương pháp giáo dục sớm Montessori và Steiner cho các bạn tham khảo:

Về mặt khái niệm

Montessori là phương pháp giáo dục được sáng lập bởi Maria Montessori – Nhà giáo dục nổi tiếng người Ý. Phương pháp này tập trung vào việc học dựa trên cảm giác thông qua các học cụ trực quan. Montessori tin rằng mỗi đứa trẻ đều có năng lực phát triển riêng. Nên các bé đều có lộ trình học tập riêng phù hợp. Phương pháp Montessori tôn trọng sự phát triển của từng cá nhân để các con có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình. Mục tiêu của phương pháp giáo dục này là phát triển giác quan, nhân cách, kỹ năng sống và khả năng học tập của trẻ.

Steiner (Waldorf) là phương pháp giáo dục sớm ra đời từ Đức, do triết gia người Áo Rudolf Steiner nghiên cứu. Triết lý giáo dục của Steiner cho rằng trong trẻ có thể học tập và tiếp thu kiến thức tốt nhất ngay từ những năm tháng đầu đời. Nhất là khi được ở trong môi trường mà trẻ có thể khám phá thông qua những hoạt động thực tiễn vô thức. Nhưng các hoạt động này tập trung vào trải nghiệm của chính bản thân trẻ và cho phép trẻ học thông qua ví dụ và các trò chơi tưởng tượng. Mục tiêu chung của phương pháp giáo dục này là tạo ra những em bé có cảm giác tốt đẹp với thế giới xung quanh.

So sánh về quan điểm, định hướng và mục tiêu giáo dục

Mặc dù cả 2 phương pháp Montessori và phương pháp Steiner đều hướng tới mục tiêu là đặt các bé ở vị trí trung tâm để hỗ trợ các phương pháp dạy nhằm phát huy tối đa tiềm năng của bé. Tuy vậy, mỗi một phương pháp giáo dục này vẫn có những điểm riêng biệt.

Thứ nhất ở phương pháp Montessori sẽ chủ yếu nhấn mạnh vào tính thực tế. Các bé sẽ được học phân biệt được thế giới thực tại và ảo. Môi trường học tập có đầy đủ dụng cụ học tập và phương pháp dạy để phục vụ cho nhu cầu phát triển của bé. Và hệ thống giáo trình của Montessori theo sát các bé và bé sẽ quyết định những gì mình muốn học.

Còn đối với phương pháp Steiner thì các bạn cần tìm cách cân bằng việc học tập với sự phát triển của bé cả về tình cảm, trí tuệ và thể chất. Điều này nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện của bé. Ở phương pháp này, các giáo viên sẽ chọn dạy cho bé những gì bé cần học hoặc hiểu. Đối với phương pháp Steiner các bé sẽ có nhiều giáo viên hướng dẫn hơn và chủ yếu là khuyến khích tinh thần tự học chủ yếu. Trong 7 năm đầu tiên, các bé sẽ chơi nhiều hơn khi học phương pháp này.

So sánh về giáo cụ học tập và đồ chơi của trẻ

Đối với phương pháp Montessori, các bạn cần chuẩn bị dụng cụ học tập, đồ chơi gắn với chức năng cụ thể và bài học cụ thể. Ở đó các bé sẽ biết được cách chơi cụ thể và từ đó học hỏi các kiến thức hay kỹ năng nào đó. Và bé sẽ được học kiến thức về thế giới xung quanh và phân biệt được thế giới thực và ảo. Trí tưởng tượng phong phú của các bé sẽ bộc lộ khi các bé đã có tư duy logic về thế giới khách quan.

Còn với phương pháp Steiner thì ngược lại, đối với phương pháp này lại quan niệm rằng trí tưởng tượng của bé là vốn quý và sẵn có. Nên các bé sẽ không chơi các món đồ chơi có hình thù hay cách chơi cụ thể. Đồ chơi của các bé rất đơn giản là các đồ vật có sẵn trong tự nhiên. Và các bé sẽ là người tự mình tạo nên món đồ chơi theo ý thích của bản thân hoặc theo hướng dẫn của giáo viên. Điều này sẽ giúp các bé tìm tòi và sáng tạo ra những món đồ chơi với những mục đích sử dụng khác nhau.

Phương pháp giáo dục Montessori

Montessori có lớp học trộn độ tuổi với các các giáo cụ riêng. Các bé sẽ bắt đầu từ những hoạt động thực tiễn gắn với cuộc sống hàng ngày. Môi trường học tập của bé phù hợp với từng độ tuổi, giáo cụ học tập phong phú từ đó giúp trẻ chủ động khám phá kiến thức. Giáo cụ học tập của Montessori rất đa dạng bao gồm nhiều lĩnh vực như: cảm quan, toán học, khoa học, ngôn ngữ ,thực hành cuộc sống.

Trẻ sẽ được làm mọi thứ một cách độc lập với những giáo cụ phù hợp. Ngoài việc học thì cô giáo còn cho trẻ tham gia vào quá trình dọn dẹp. Nếu như các bạn hỏi những em bé Montessori rằng con ở trường chơi gì thì các con sẽ trả lời là con đang làm việc chứ không phải chơi.

Phương pháp giáo dục Steiner

Đối với các trường dạy theo phương pháp Steiner sẽ luôn đề cao việc học trong lúc chơi. Quan điểm giáo dục sớm của họ là tập trung vào các hoạt động thực tiễn và thủ công. Điều này sẽ giúp cung cấp cho trẻ những môi trường thuận lợi để chơi một cách sáng tạo. Steiner luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của trí tưởng tượng trong suốt quá trình học tập đem tính nghệ thuật vào trong các hoạt động của trẻ.

Về môi trường học tập của hai phương pháp Steiner và Montessori

Môi trường học tập của Montessori

Trong quá trình học Montessori giáo viên chủ yếu đóng vai trò quan sát trẻ trong các hoạt động. Trong môi trường đó có tiếng khóc, tiếng cười hay đôi khi có tiếng trao đổi giữa các trẻ…Ở đó giáo viên và trẻ tìm luôn được sự bình yên bên trong. Với các lớp học Montessori, trẻ sẽ trộn độ tuổi và tham gia các hoạt động cùng nhau.

Trẻ sẽ học tập thông qua các giáo cụ và mỗi giáo cụ sẽ đều có kích thước hình dáng màu sắc cụ thể và đều được nghiên cứu kỹ lưỡng. Giáo viên sẽ sử dụng các giáo cụ trực tiếp truyền tải cho trẻ các bài học.

Môi trường học tập của Steiner

Trong môi trường học tập của Steiner, các giáo viên rất chú ý đến giáo dục thiên nhiên. Ví dụ như hôm nay trời mưa, cô giáo sẽ cho trẻ mang theo ô và ủng đi mưa bước ra ngoài trời và kể câu chuyện về mưa. Các đồ chơi trong lớp có thể là những khúc gỗ hay chúng thực sự có hình dạng của gỗ. Trẻ cũng có thể phát huy trí tưởng tượng chơi những con búp bê được làm bằng nỉ len và không có mắt mũi cụ thể. Bởi vì triết lý của Waldorf chính là hãy để các đặc điểm trên khuôn mặt sẽ hạn chế trí tưởng tượng của trẻ.

Trong phương pháp giáo dục Steiner, người ta tin rằng thiên nhiên tràn đầy sức sống và có thể nuôi dưỡng sự phát triển khỏe mạnh cho trẻ em. Do đó, các trường đi theo phương pháp này thường chọn xây dựng ở vùng ngoại ô hoặc nông thôn cách xa thành phố có khoảng không gian vườn rộng lớn. Các bức tường bên trong trường sẽ được xây dựng cách điệu tạo cho trẻ cảm giác ấm áp như ở nhà. Bé có thể được tham gia vào các hoạt động nghệ thuật rất độc đáo: vẽ màu nước, làm thủ công, nặn sáp ong, làm bánh, cắt giấy, dệt, v.v.

Cách thiết kế các buổi học

Thiết kế buổi học trong phương pháp Montessori

Lớp học Montessori chia thành các góc và được bố trí riêng rẽ, khoa học. Một lớp học sẽ có 5 góc cơ bản: toán học, ngôn ngữ, văn hóa, cuộc sống thường ngày và giác quan. Trong năm góc này, các hoạt động của trẻ thường do trẻ tự quyết định và lựa chọn tùy theo giai đoạn. Các bài học mới chỉ bắt đầu khi trẻ đã sẵn sàng. Phương pháp này chú trọng vào giáo dục khoa học tự nhiên.

Thiết kế buổi học trong phương pháp Steiner

Ở phương pháp này các môn học sẽ được thực hành rất đa dạng và phong phú. Trẻ được học theo phương pháp Steiner sẽ không chỉ tập trung vào các môn vẫn được xem là “môn chính” như: khoa học, ngôn ngữ, toán học…Mà trẻ còn được học các môn như: kịch nghệ, thủ công, hội họa, điêu khắc… Từ đó, các bạn sẽ tìm ra thế mạnh, niềm đam mê của chính mình. Phương pháp Steiner chú ý nhiều hơn đến việc giáo dục nghệ thuật và thủ công.

Quan niệm về thế giới thực và ảo

Trong phương pháp giáo dục Steiner quan niệm lớp học mang màu sắc cổ tích. Còn lớp học của Montessori lại mang đến bầu không khí khoa học, hiện đại.

Phương pháp giáo dục Montessori sẽ nhấn mạnh việc chơi của trẻ với tác dụng tích lũy kiến thức và các kỹ năng vận động. Các trò chơi theo trí tưởng tượng như như đóng kịch hay nhập vai,… sẽ không được đề cao. Vì Montessori cho rằng trẻ em sau này lớn lên sẽ làm các công việc như người lớn.

Ngược lại với phương pháp giáo dục Steiner quan niệm lớp học sẽ theo thế giới của trí tưởng tượng bay bổng của bé. Trong lớp học, bé sẽ cùng nhau vui đùa, hòa vào thế giới không có thực. Các món đồ chơi hoặc vật dụng bất kỳ trong lớp đều có thể được tận dụng làm sân khấu để dựng các vở diễn sinh động với nhiều nhân vật tưởng tượng khác nhau.

Quan niệm về cách xây dựng kỹ năng xã hội

Cả Montessori và Steiner đều nhấn mạnh sự cần thiết của trật tự đối với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, cách thực hành để giúp các bé đạt được tính trật tự này thì hoàn toàn khác nhau.

Với học sinh theo học phương pháp Montessori, các bé sẽ thích nghi với xã hội như những cá thể độc lập cùng tồn tại trong một tập thể. Các bé sẽ được rèn luyện kỹ năng cá nhân mạnh mẽ và hạ cái tôi cá nhân xuống thấp nhất để tôn trọng các quy tắc ứng xử trong cộng đồng.

Trong khi đó, các học sinh của Steiner lại được phép hòa mình vào môi trường có tính gắn kết cộng đồng cao. Các em sẽ cùng nhau tham gia, cùng giáo viên hoạt động trong một tập thể thống nhất. Từ đó, trẻ sẽ được phát triển cái tôi cá thể trong cộng đồng chung, đó là cách các em học để giao tiếp với xã hội.

Tạm kết:

Trên thực tế rất khó có thể so sánh Montessori và Steiner, phương pháp nào ưu việt hơn. Vì cả hai phương pháp đều đã chứng minh được giá trị giáo dục của mình. Nếu như Montessori đào tạo ra trẻ có trí thông minh logic. Thì phương pháp giáo dục Steiner lại có thể đào tạo ra trẻ của mình có trí tưởng tượng cao. Tùy theo tính cách của của các bé mà phụ huynh có thể lựa chọn phương pháp dạy sao cho phù hợp với khả năng và tư duy của trẻ.

Cả Montessori và Steiner đều là những phương pháp giáo dục tuyệt vời. Điểm chung của các phương pháp này chính là tạo dựng môi trường giáo dục tích cực để hỗ trợ trẻ phát triển tối đa tiềm năng của mình. Quan trọng nhất là khi lựa chọn phương pháp giáo dục nào thì phải mang đến cho trẻ sự nhận thức mình là ai. Các bé phải được tự do thể hiện bản thân, phát triển một cách toàn diện để trở thành con người tự tin và hạnh phúc. Các phương pháp giáo dục này đòi hỏi một quá trình, chứ không phải chỉ trong những năm đầu đời.