Các thao tác lập luận trong văn nghị luận chính là một phần nội dung kiến thức vô cùng quan trọng của học sinh THPT. Nắm vững các thao tác này sẽ giúp các em học sinh có thể viết được những bài văn có những lập luận sắc bén và thuyết phục hơn.
Trong bài viết dưới đây hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về văn nghị luận là gì và các thao tác lập luận trong văn nghị luận!
Văn nghị luận là gì?
Văn nghị luận là một dạng văn bản mà ở đó người viết, người nói sẽ dùng toàn bộ các lý lẽ, dẫn chứng để lập luận và chỉ ra cho người đọc, người nghe thấy được tư điểm, quan điểm của mình gửi gắm vào trong tác phẩm.
Mỗi một văn bản nghị luận sẽ phải có vấn đề, luận cứ và lập luận. Trong đó, luận điểm sẽ bao gồm: luận điểm chính, luận điểm xuất phát và luận điểm triển khai. Luận cứ sẽ bao gồm các dãn chứng, lí lẽ được sử dụng nhằm làm sáng tỏ vấn đề. Lập luận chính là cách người viết, người nói tổ chức triển khai vấn đề, vận dụng lí lẽ và dẫn chứng sao cho vấn đề được nổi bật và có sức thuyết phục. Lập luận này sẽ có các cách suy luận, quy nạp, diễn dịch, so sánh, nghiên cứu và phân tích vấn đề sao cho vấn đề được đưa ra một cách hợp lý nhất.
Xem thêm: Thao tác lập luận so sánh là gì?
Bố cục của một bài văn nghị luận
Một bài văn nghị luận sẽ bao gồm 3 phần chính đó là:
Phần đặt vấn đề (mở bài)
Nội dung chính của phần này đó chính là giới thiệu luận điểm và nêu được vấn đề cơ bản cần phải xử lý trong bài văn nghị luận.
Phần giải quyết vấn đề (thân bài)
Phần này được sử dụng với mục đích triển khai các vấn đề, dùng lí lẽ để dẫn chứng lập luận và thuyết phục người nghe tuân theo quan điểm mà mình đã trình bày iwr phần trên.
Phần kết thúc vấn đề (kết bài)
Khẳng định lại một lần nữa luận điểm đã nêu ở trên phần mở bài.
Phân loại văn nghị luận
Trong chương trình học của THCS và THPT có các loại văn nghị luận sau đây:
Nghị luận xã hội
Nghị luận xã hội chính là thao tác nghị luận về các vấn đề, hiện tượng kỳ lạ ở trong đời sống xã hội. Hoặc cũng có thể là nghị luận về các yếu tố tư tưởng, đạo lý. Hay nghị luận về một yếu tố về quan điểm sống đặt ra trong tác phẩm văn học.
Nghị luận văn học
Nghị luận văn học có thể dùng để nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ. Hay nghị luận về các tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết, ca kịch…Với hình thức nghị luận này ngoài kiến thức thì cần có kỹ năng lập luận đê có thể hoàn thành xong tốt bài làm văn của mình.
Các bạn cần phải ghi nhớ các thao tác lập luận trong bài văn nghị luận để có thể tạo ra được một bài văn thuyết phục nhất.
Xem thêm: Các phương thức biểu đạt trong Văn học
Các thao tác lập luận trong văn nghị luận
Để có thể biết rõ hơn về các thao tác lập luận trong văn nghị luận, các bạn hãy tham khảo chi tiết dưới đây:
Thao tác lập luận giải thích
Thao tác này có mục đích giúp cho người đọc cắt nghĩa sự vật, hiện tượng và khái niệm. Mục đích là nhằm giải thích trong văn nghị luận và giúp cho người đọc có thể hiểu được tư tưởng, đạo lý, phẩm chất cũng như các quan hệ cần được giải thích nhầm nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tâm hồng và tình cảm. Từ đó sẽ giúp cho người đọc hiểu rõ và hiểu đúng vấn đề.
Cách thực hiện: Tìm đủ mọi lý lẽ để có thể giảng giải, cắt nghĩa vấn đề và đặt ra hệ thống câu hỏi để có thể trả lời cho luận điểm được đưa ra.
Thao tác lập luận phân tích vấn đề
Lập luận và phân tích vấn đề chính là cách chia nhỏ quan điểm thành nhiều bộ phận khác nhau để đi sâu vào xem xét một cách toàn diện về mặt nội dung và hình thức.
Khi chúng ta phân tích vấn đề thành nhiều yếu tố và bộ phận theo nhiều tiêu chí khác nhau hay theo các quan hệ nhất định sẽ giúp cho thao tác lập luận được thành công hơn.
Thao tác lập luận chứng minh
Thao tác lập luận chứng minh tức là cung cấp các dẫn chứng chân thực để bổ sung cho quan điểm đã được nêu trong bài. Để tiến hành chứng minh cần phải xác định được vấn đề chứng minh để tìm nguồn dẫn chứng phù hợp nhất. Dẫn chứng cần phải phong phú, tiêu biểu và toàn diện hợp với vấn đề cần chứng minh. Khi bạn sắp xếp các luận điểm chứng minh cần phải logic, chặt chẽ và hợp lý.
Tham khảo thêm: Những bài thơ thất ngôn bát cú đường luật
Thao tác lập luận so sánh
Thao tác lập luận so sánh chính là bước các bạn làm sáng tỏ đối tượng đang cần nghiên cứu trong mối tương quan với đối tượng khác.
Cách thực hiện lập luận so sánh rất đơn giản: Các bạn nên đặt đối tượng vào cùng một bình diện để đánh giá trên một tiêu chí và nêu rõ quan điểm, ý kiến của người viết.
Thao tác lập luận bình luận
Thao tác lập luận bình luận chính là việc các bạn bàn bạc, nhận xét hay đánh giá về một vấn đề liên quan mật thiết đến luận điểm.
Cách bình luận rất đơn giản: Các bạn chỉ cần trình bày rõ ràng, trung thực các vấn đề được bình luận. Sau đó đề xuất và chứng minh được ý kiến cần nhận định và đánh giá là xác đáng. Thao tác này giúp các bạn thể hiện được rõ chủ kiến của mình.
Thao tác lập luận bác bỏ
Thao tác lập luận bác bỏ chính là cách các bạn trao đổi và tranh luận để bác bỏ những ý kiến được cho là sai.
Cách lập luận bác bỏ như sau: Nêu ra ý kiến sai trái, sau đó phân tích, bác bỏ và khẳng định ý kiến đúng. Tiếp tục nêu từng phần ý kiến sai rồi bác bỏ theo cách cuốn chiều từng phần với các ý lớn bao quát các ý nhỏ.
Ý nhỏ các bạn phải nằm trong phạm vi ý lớn. Nếu có thể hiện nội dung các ý thì nên nêu bằng những vòng tròn lúc này mỗi ý lớn và ý nhỏ sẽ được chia ra làm 2 vòng tròn lồng vào nhau. Và 2 vòng tròn này không được ở ngoài nhau cũng không được trùng nhau hoặc cắt nhau.
Mặt khác, các bạn cũng cần lưu ý khi ý nhỏ được chia ra từ ý lớn thì lúc hợp lại phải cho ta một ý niệm tương đối đầy đủ về ý lớn và các vòng tròn lớn sẽ phải được lấp đầy bởi các vòng tròn nhỏ.
Mối quan hệ tương quan giữa ý nhỏ phải được chia ra từ cùng một ý lớn hơn và phải ngang hàng không bị trùng lặp nhau.
Hy vọng bài viết trên đây của Tạp Chí Giáo Dục đã giúp các bạn có thể biết và hiểu thêm về các thao tác lập luận trong văn nghị luận một cách chính xác nhất.
