Trên thực tế thống kê cho thấy, tỉ lệ thất nghiệp hiện tại nước ta khá lớn. Và một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này đó là do thực tế chất lượng và cơ cấu lao động Việt Nam còn nhiều bất cập.
Nhìn chung xét tương quan giữa tình hình phát triển dân số nước ta so với số lượng lao động trên thị trường lao động có sự tương quan khá lớn, thực trạng dư cung vẫn còn phổ biến. Những năm trước đây, tỷ lệ lao động không có trình độ tay nghề, chưa được đào tạo ở các trình độ khác nhau nên tình trạng thất nghiệp diễn ra phổ biến do chưa đáp ứng được nhu cầu của công việc, chủ yếu là các lao động phổ thông, tình trạng thất nghiệp diễn ra rất phổ biến. Tuy nhiên, đến hiên nay, mặc dug tình trạng học vấn và tay nghề của lao động không ngừng được cải thiện nhưng con số người thất nghiệp vẫn ở tình trạng báo động. Thậm chí sinh viên có trình độ học vấn cao ra trường thất nghiệp do không tìm được ngành nghề phù hợp với chuyên môn ngày càng gia tăng và là lượng lao động dư thừa đáng ngại cho xã hội. Đặc biệt còn tình trạng một bộ phận sinh viên ra trường không tìm được việc làm phù hợp, sinh viên chọn đi làm công nhân, hoặc làm các công việc lao động chân tay khác khá phổ biến.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp
Việc tình trạng thất nghiệp hiện nay do nhiều nguyên nhân, có thể là khách quan học chủ quan.
Nền kinh tế trong những năm gần đây có sự đi xuống, cắt giảm nhân sự và nhân lực lao động để giảm chi phí là tiêu chí mà nhiều doanh nghiệp đặt ra. Điều mà họ cần là con người với chất lượng và khả năng cống hiến chứ không cần đến số lượng. Khi nền kinh tế sa sút và thị trường khó khăn, đây là xu hướng chung. Đó là nguyên nhân khách quan dẫn đến tình trạng lượng lớn nhân lực dư thừa do không có trình độ và năng lực phù hợp đáp ứng yêu cầu của công việc bởi nền kinh tế hiện tại.
Tuy nhiên, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thất nghiệp có lẽ nằm ở yếu tố chủ quan từ phía người lao động. Thực trạng sinh viên ra trường kỹ năng xử lý những tình huống chưa có, các kỹ năng làm việc như kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp phụ vụ tốt hơn cho công việc đều thiếu. Theo con số thống kê, có đến 80% sinh viên thuộc vào nhóm này. Điều này đã làm “mất điểm” đối với nhà tuyển dụng ngay từ đầu.
Thiếu việc làm có thể cải thiện được, không nguy hiểm bằng việc thiếu người làm được việc. Một số nhà tuyển dụng cho biết, hầu hết tâm lý các bạn sinh viên mới ra trường nghĩ rằng các doanh nghiệp đang cần tuyển những người trẻ, có trình độ tin học, ngoại ngữ và các bằng cấp khác có liên quan,… nên đổ xô đi học các khóa học đó. Khi nộp hồ sơ xin việc, họ rất tự tin về những bằng cấp mình đã có. Tuy nhiên một điều cơ bản thiếu ở hầu hết các sinh viên đó là các kỹ năng làm việc, kỹ năng tổ chức công việc và tư duy trong một số trường hợp.
Phương án giải quyết tình trạng thất nghiệp
Với thực trạng thất nghiệp như hiện nay, cần phải có phương án giải quyết có sự tham gia của toàn xã hội. Để giải quyết vấn nạn này không phải một sớm một chiều mà cần có thời gian và phương án cụ thể.
Nâng cao chất lượng giáo dục để cải thiện tình trạng thất nghiệp
Trước hết, có lẽ cần quan tâm đến chất lượng giáo dục, cao đẳng để cải thiện đầu ra cho sinh viên. Bên cạnh kiến thức trang bị cho sinh viên, môi trường đại học cần cung cấp cho sinh viên những kỹ năng nhất định. Đặc biệt cần kết nối giữa việc đào tạo nhân lực trong ngành giáo dục với nhu cầu nhân lực của xã hội, việc đào tạo hướng nghiệp cho sinh viên cần được xác đinh rõ ràng và mang tính ứng dụng cao.
Đối với người lao động phải có định hướng việc làm trong tương lai ngay trong quá trình học tập để có thể có hướng tiếp cận với ngành nghề ngay từ sớm. Ngoài ra bên cạnh việc học nên trau dồi cho bản thân những kỹ năng cần thiết cho công việc sau này. Trong quá trình học tập, có thể tham gia làm thêm để làm quen dần với công việc và có kinh nghiệm cho bản thân.
Nhà nước và các cơ quan có thẩm quyền cần quan tâm đặc biệt đến vấn đề này, nhằm khắc phục tạo công ăn việc làm cho người lao động đồng thời chú ý đào tạo nâng cao chất lượng nguồn lao động.
